Paragraaf kapitaalgoederen

Algemeen

In de openbare ruimte verstaan wij onder kapitaalgoederen; wegen, wandel- en fietspaden, groen, bomen, speelvoorzieningen, riolering, oppervlaktewater, straatmeubilair, verlichting en strand. De kwaliteit van de kapitaalgoederen is van directe invloed op hoe trots onze inwoners zijn op hun gemeente. Maar ook op de veiligheid van de gebruikers en voor de leefbaarheid, beleving, aanzien en de uitstraling van onze gemeente.

Het in stand houden van de kapitaalgoederen verdelen wij onder in:

• onderhoud (het op niveau houden voor dagelijks gebruik);
• beheer (het op niveau houden opdat de te verwachten levensduur wordt gehaald);
• vervanging (indien de huidige kwaliteit of situatie niet meer voldoet).

De raad heeft het Integraal Beleidsplan Openbaar Gebied vastgesteld met gewenst kwaliteitsniveau en financiële paragraaf. Om een zo laag mogelijke claim te doen op de beperkte beschikbare financiële middelen is ‘sober en doelmatig’ het uitgangspunt. Prioriteit is het op niveau brengen van alle disciplines in de openbare ruimte. Voor de korte termijn laten wij kapitaalgoederen in een staat boven 'sober en doelmatig' in beeldkwaliteitsniveau terugvallen. De financiële middelen die wij niet aan deze kapitaalgoederen besteden, zetten wij in op kapitaalgoederen die niet aan het gewenste beeldkwaliteitsniveau voldoen. De disciplines afval, begraafplaatsen en riolering hebben aparte financiële stromen. Voor afval en riolering worden de kosten bepaald op basis van kostendekkendheid en de te behalen beleidsdoelen. Voor begraafplaatsrechten is een volledige kostendekkendheid niet reëel.

In april 2019 zijn voor alle kapitaalgoederen uitgewerkte meerjaren onderhoudsplannen gepresenteerd. Deze plannen zijn gebaseerd op degelijke volumebepalingen en kwaliteitsbeoordelingen. Uit de theoretisch bepaalde opgave blijkt dat, op basis van het vastgestelde beleid, gemiddeld per jaar €12.500.000 nodig is. Volgens de begroting 2019 was er echter € 7.800.000 beschikbaar. Volgens het raadsbesluit uit 2016 groeit dit budget ieder jaar met € 300.000. Dat betekent dat over 15 jaar, in 2035, het benodigde budget van € 12.500.000 wordt bereikt. Het gevolg van deze lange periode van zogeheten ‘ingroei’ is dat onderhoudsachterstanden onoverzienbaar groot worden. De kans op calamiteiten en kapitaalvernietiging is daarmee ook groot.

Conform het raadsbesluit: 'Basis op Orde' (d.d. 5 november 2019) wordt per 2020 jaarlijks met
€ 450.000 cumulatief (versneld) ingegroeid naar het gewenste en noodzakelijke onderhoudsbudget. Daarnaast worden de doelstelling én inspanning nagestreefd om het onderhoudsbudgeet terug te brengen. Dit door ombuigingen bij zogenaamde ‘ bijzondere beheerafspraken‘, slim en efficiënt werken, innovaties, schaalvergroting en aanbestedingsvoordelen. Zo kunnen we het benodigde gemiddelde onderhoudsbudget terug brengen naar € 11.500.000 per jaar (op basis van het vastgestelde areaal van 2019). Volgens dit nieuwe ingroeimodel is daarmee het budget in 2028 op het benodigde niveau.  De ontwikkelingen binnen het project Basis op Orde monitoren we doorlopend en evalueren we jaarlijks. Daarmee kunnen we op tijd rekening houden met ontwikkelingen en daarop bijsturen.

Op grond van het actuele Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) moeten investeringen in het openbaar gebied geactiveerd worden (lees: zichtbaar zijn op de balans). Dit staat haaks op ons uitgangspunt van zuiver begroten. Investeringen in het openbaar gebied zijn niet verhandelbaar en vormen dus geen vermogen van de gemeente. In overeenstemming met het BBV gaan we met de investeringen in het openbaar gebied als volgt om: de investering wordt geactiveerd en afgeschreven over de periode van de verwachte levensduur. Tegelijkertijd wordt een reserve gevormd van gelijke omvang, waarmee gedurende de levensduur de afschrijvingslasten worden gedekt. Hierdoor schuiven we de lasten niet door naar de toekomst. Zo voorkomen we ook dat op termijn een belangrijk deel van het budget opgaat aan rentelasten.

Wegen, verkeer & vervoer

Van de circa 3,2 miljoen m2 verharding bestaat circa 1,4 miljoen m2 uit asfaltverharding en circa 1,8 miljoen m2 uit elementenverharding. Daarnaast beheert het hoogheemraadschap nog een groot aantal wegen in ons buitengebied. Zij willen dit areaal op termijn aan de gemeente overdragen. In 2017en 2018 hebben hierover gesprekken plaatsgevonden.  De strandafslagen zijn in 2017 al wel aan de gemeente Schagen overgedragen.

Wij willen de openbare ruimte meer klimaatadaptief en toekomstbestendig maken. In ontwerpen van nieuwe projecten moeten wij rekening houden met het voorkomen van hittestress en, wateroverlast. Eis is ook dat we zorgen voor meer waterinfiltratie in de bodem. Bij deze ontwerpen nemen wij ook zoveel mogelijk de overige eisen en wensen mee die aan de openbare ruimte gesteld worden.

De keuze ‘sober en doelmatig’ van het Integraal beleidsplan Openbaar Gebied betekent dat wij de wegen grotendeels op CROW C-niveau in stand houden. Voor de toeristische centra van Schagen, Callantsoog en Petten doen wij dit op een iets hoger CROW B-niveau. In 2019 hebben wij diverse reconstructies uitgevoerd. Zoals de Populierenlaan in Schagen, Het Dorpsplein, de Dorpsstraat en Ruimtevaartbuurt in Dirkshorn, Het Dorpsplein in Groote Keeten en de Langestraat, Schubertstraat en Nieuwstraat in Schagen, dit als onderdeel van de modernisering van het Makadocentrum.  

De burgertevredenheid kan naar verwachting stabiel blijven als het dagelijks onderhoud van de openbare ruimte (zwerfvuil, onkruidbestrijding) goed blijft en er een stijgende lijn komt in het verbeteren van de openbare ruimte.

Openbare verlichting, nutsvoorzieningen & afvalinzameling

Openbare verlichting
Goede openbare verlichting geeft sfeer, een gevoel van sociale veiligheid en vergroot de verkeersveiligheid. Het is daarom van belang dat wij de openbare verlichting goed op orde hebben. De meeste lichtmasten staan binnen de bebouwde kom. Ze worden gevoed via ongeveer 200 km kabel en 175 stuks voedingspunten. In 2019 hebben we het project van de vervanging van de lichtarmaturen naar LED afgerond. In 2 jaar tijd zijn ruim 11.000 armaturen naar LED aangepast. Tegelijkertijd hebben we 640 ernstig beschadigde lichtmasten direct vervangen.

Laadpalen
Het aantal voertuigen met geheel of gedeeltelijke elektrische aandrijving neemt toe. Er komen meer en ook beter betaalbare volledig elektrische auto’s op de markt. In 2019 was 1 op de 7 (in 2018: 1 op de 18) verkochte auto’s een volledig elektrische auto. Minstens zo opmerkelijk was de forse daling van de verkoop van nieuwe dieselauto's. De verwachting is dat deze trend zich blijft voortzetten. Sinds oktober 2016 zijn wij aangesloten bij MRA Elektrisch. Inwoners die niet op eigen terrein kunnen parkeren, kunnen een laadpaal bij de gemeente aanvragen. MRA Elektrisch regelt vervolgens de aanleg en exploitatie van deze openbare laadpalen door een exploitant. Hiermee stellen wij iedereen die dat wil en kan in staat om elektrisch te rijden. De elektrische energie is 100% groen.

In 2019 zijn er 17 laadpalen aangevraagd, waarvoor de plaatsingsprocedure via MRA Elektrisch gestart of afgerond is. In 2017 en 2018 was dit aantal nog beperkt tot jaarlijks 7 aanvragen. In totaal staan er nu 30 e-laadpalen en 58 e-laadplaatsen.

Energie
Sinds eind 2017 betrekken wij energie (elektriciteit en gas) voor onze rioolgemalen, elektriciteitskasten, openbare verlichting, verkeersregelinstallatie, gemeentelijke gebouwen, etc. van HVC Aandeelhoudersenergie via een inbestedingsconstructie. Het betreft 100% groene energie. Het jaar 2019 heeft laten zien dat wij met HVC een betrouwbare partner met de juiste focus op verduurzaming hebben gevonden.

Afvalinzameling
Binnen de gemeente zijn er feitelijk 3 afvalstromen te onderscheiden namelijk;

1. Bedrijfsmatig afval (inzameling door private afvalbedrijven);
2. Huishoudelijk afval (inzameling in opdracht van gemeente via HVC);
3. Zwerfafval (inzameling door buitendienst gemeente Schagen).

De gemeentelijke onderhoudsdienst en Pro-groen zamelen het zwerfafval in. Zoals bij afvalbakken op straat, strand, recreatie- en winkelgebieden. Ook de grote afvalboeien op de strandopgangen aan de kust horen hierbij. Door de areaaluitbreiding bij strand Petten en de oplevering van dorpsplein Groote Keeten (2019), dorpsplein Petten (2016) en dorpsplein Callantsoog (2015) verrichten wij meer inspanningen om de openbare ruimte schoon te houden.

Het huishoudelijk afval wordt door HVC ingezameld. HVC is overeenkomstig de hernieuwde dienstverleningsovereenkomst verantwoordelijk voor het gehele pakket van afvalinzameling.
Dit omvat het onderhoud en beheer van alle inzamelmiddelen, afvalverwerking en vermarkting. Hierbij is meer focus gekomen voor hergebruik en de circulaire economie. Afval is inmiddels geen afval meer, maar waardevolle grondstof. We hebben in 2019 de mogelijkheid van afvalscheiding en afvalinzameling bij basisscholen aan deze dienstverlening toegevoegd. Er doen inmiddels 4 basisscholen mee en er volgen er meer. In 2019 is in de Schagense woonwijken: Nes Noord en Muggenburg de nieuwe afvalinzameling succesvol ingeregeld. Deze afvalinzameling gaat uit van 3 afvalcontainers aan huis namelijk: (oranje) plastics-container, (groene) gft/e-container en (blauwe) papiercontainer. Het (grijze) restafval wordt daarentegen 'op afstand geplaatst' (ontmoedigd) via ondergrondse restafvalcontainers in de wijk.

Ontwikkeling afvalstoffenbelasting (Rijk)
In 2019 is door de Rijksoverheid op elke 1.000 kg restafval € 31,39 afvalstoffenbelasting geheven. In 2018 was dit nog slechts € 13,21 per 1.000 kg restafval. Daarmee steeg de afvalstoffenbelasting in 2019 met maar liefst 137%. Een hogere afvalstoffenbelasting van het Rijk zorgt voor een hogere gemeentelijke afvalstoffenheffing.

Ontwikkelingen Raamovereenkomst Verpakkingen (2013-2022)
Op het dossier van de kunststof verpakkingen (plastics) is er sinds 2015 hevige discussie tussen het ministerie van I&W (Rijk), VNG (gemeenten) en het Afvalfonds Verpakkingen (bedrijfsleven). De discussie gaat over de 'juiste' kwaliteit én de 'juiste' ketenvergoeding van de uitgesorteerde plastics. Deze discussie treft ook de gemeente Schagen. Kijkend naar de oorspronkelijke Raamovereenkomst 2013-2022 zijn deze retourinkomsten van de verschillende soorten plastics en drankenkartons geïnterpreteerd, becijferd en begroot en jaar op jaar in de gemeentelijke begroting opgenomen. Lopende de discussie werden de betalingen van het Afvalfonds Verpakkingen via Nedvang over de jaren 2015-2019 eenzijdig naar beneden bijgesteld. Hierdoor zijn minder retourinkomsten over deze jaren ontvangen, dan begroot. Door het Ministerie van I&W (Rijk), VNG (gemeenten) en het Afvalfonds Verpakkingen (bedrijfsleven) is afgelopen periode onderhandeld over de 'juiste' kwaliteit én de 'juiste' ketenvergoeding van de uitgesorteerde plastics.

In 2019 is deze discussie beslecht. Door de 3 raamovereenkomstpartijen: Ministerie van I&W (Rijk), VNG (gemeenten) en het Afvalfonds Verpakkingen (bedrijfsleven) zijn d.d. 6 september 2019 nieuwe afspraken overeengekomen om het systeem voor inzameling en verwerking van kunststof verpakkingsafval te vereenvoudigen, verduidelijken én verbeteren. De voorgestelde nieuwe afspraken vervangen voor een deel de huidige afspraken binnen de raamovereenkomstperiode. Ze  bieden tegelijkertijd een perspectief voor de langere termijn. Met de discussiebeslechting kan anno 2019 vastgesteld worden dat de afspraken over de vergoedingen (hoogte?, op welke soorten plastic van toepassing? Acceptatieniveau?, etc.) in de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022 verschillend geïnterpreteerd konden worden. Dit heeft zijn doorwerking gehad in de financiële boekhouding van de gemeente Schagen. Gemeente Schagen heeft over de periode 2015-2019 ‘nog te ontvangen bedragen’ in de boekhouding staan, terwijl deze niet van Nedvang ontvangen zullen worden. Een verondersteld begroot bedrag ter grootte van € 759.000 (plusminus 150.000 per jaar teveel begroot) is via de tweede bestuursrapportage  2019 afgeboekt via een storting in de reserve afvalstoffenheffing.

Ontwikkeling grondstoffenmarkt
De afzet van de waardevolle grondstoffen zoals: oud papier, glas, textiel en metalen hebben (mits met goede kwaliteit aangeboden) een kostenverlagend effect op de afvalstoffenheffing. De grondstoffenmarkt staat sinds 2017 echter onder druk. Dit omdat steeds meer overheden, gemeenten en bedrijven hun afval scheiden (in plaats van verbranden) en aanbieden als grondstof. De keerzijde van het succes. Hierdoor staan de afzetprijzen onder druk en wordt aan de poort strenger gecontroleerd op de aangeboden kwaliteit. Ook China importeert al geruime tijd substantieel minder grondstoffen en afval uit Europa. Afkeur(kosten) en lagere afzetprijzen zijn daarmee van toepassing. In 2019 zijn de afzetprijzen van papier, metalen en textiel zodoende bijzonder laag gebleken. Deze autonome (inter)nationale ontwikkelingen leiden tot een hogere gemeentelijke afvalstoffenheffing.

Ontwikkeling afvalstoffenheffing
De kosten van de inzameling van huishoudelijk- en zwerfafval en overige straatreiniging (zoals veegmachine) worden jaarlijks verrekend in de afvalstoffenheffing. Verhoudingsgewijs wordt de afvalstoffenheffing voor 75% bepaald door het DVO-tarief van HVC en voor 25% door eigen toerekenbare kosten voor afvalinzameling en verwerking (zie paragraaf lokale heffingen).

Groen, speelvoorzieningen & sportvelden

Groen
Openbaar groen draagt bij aan ons welzijn. We voelen ons prettiger in een groene omgeving. Groen is een belangrijk middel voor klimaatadaptatie. Omdat groen water langer vasthoudt, raakt het riool niet overbelast bij stortbuien. De koelende werking van bomen, struiken en planten door verdamping via bladeren, schaduwwerking en het absorberen van warmte is zeer waardevol.

We houden het groen op het niveau dat is vastgelegd in het Integraal beleidsplan Openbaar Gebied en dat passend is voor de omgeving. Hiervoor renoveren we ieder jaar een aantal groenvakken. Bestaande bomen controleren we in verband met de wettelijke zorgplicht periodiek op veiligheid en eventuele gebreken. De resultante van deze inspecties geeft inzicht in de benodigde uit te voeren maatregelen om de bomen op de gewenste (veiligheids-) normen in stand te houden. In 2019 is gestart met de aanpak van de gevolgen van de essentaksterfte. Zieke essen zijn verwijderd en nieuwe verschillende soorten bomen zijn aangeplant.

In 2017 is het bomenbeleid geschreven en door de raad vastgesteld. Dit bomenbeleid geeft richting aan hoe we met bomen binnen de gemeente omgaan en wat we belangrijk vinden. Daarnaast zorgt het bomenbeleid voor deregulering en vermindering van de administratieve lasten. Anno 2019 profiteert zowel de inwoner als de organisatie van deze verminderde administratieve werkzaamheden.

Schagen vindt groen belangrijk en laat dit zien door bomen te planten. Binnen het programma ‘’Schagen groeit door’’ wordt met projecten inhoud gegeven aan de ambitie om bomen te planten.  Met een groenimpuls stimuleert het programma doelen op het gebied van economie, leefbaarheid, landschap, duurzaamheid en ecologie. Een mooi voorbeeld is de terugkeer in 2019 van het appelras 'Schager Rood' op de Schagense bodem. Een en ander  hebben we uitgevoerd in samenwerking met het Regius College en de Historische vereniging.

Speelvoorzieningen en sportvelden
Speel- en sportvoorzieningen vergroten de leefbaarheid binnen de gemeente Schagen. Ze hebben een directe positieve invloed op het geluk en de gezondheid van onze inwoners. De speeltoestellen controleren we jaarlijks 4 keer op veiligheid, in verband met de wettelijke aansprakelijkheid voor de gemeente. Inmiddels liggen we op schema met het vervangen van speeltoestellen. Ook zijn ondergronden aangepast. In 2019 zijn een groot aantal speelplaatsen en valondergronden vernieuwd. Er zijn ongeveer 27 sportclubs/verenigingen binnen gemeente Schagen die gebruik maken van diverse sportvelden (gras, kunstgras, kunststof en asfalt). Dit zijn clubs gericht op de sporten voetbal, handbal, atletiek, rugby, schaatsen, honkbal en hockey.

Water & kust

Oppervlaktewater en riolering
De gemeente heeft de zorg voor oppervlakte-, grond-, hemel- en afvalwater. In 2019 hebben we gewerkt aan een vernieuwd en door de raad vastgesteld rioleringsplan (GRP) dat inspeelt op de toekomstige Omgevingswet. Dit hebben wij gezamenlijk gedaan met onze partners in de (afval)waterketen: de gemeenten Hollands Kroon, Den Helder, Texel en het hoogheemraadschap. Het plan is uitgevoerd. Beheer en onderhoud worden in 2019 gecontinueerd. De (ontwikkeling van de) rioolheffing is op dit rioleringsplan gebaseerd.  

Kunstwerken
Met kunstwerken bedoelen we de civieltechnische kunstwerken, zoals bruggen, duikers, kade- en keermuren. Ook ‘harde’ oeverbeschermingen en oeverconstructies rekenen we tot dit areaal. Die hebben een totale lengte van 35 kilometer. We hebben de beschoeiingen volgens ons beheerplan Kunstwerken (2019) in 2019 kunnen onderhouden.

Baggeren
Gemeente Schagen heeft in 2019 gebaggerd volgens het baggerprogramma dat met HHNK is afgestemd. De overdracht van het beheer van de wegen bermen en wegsloten in het buitengebied van HHNK naar gemeente Schagen is in 2019 in voorbereiding genomen. In 2020 vindt overleg plaats met HHNK, om een intentieovereenkomst op te stellen om de overdracht van het beheer van het stedelijk water te organiseren. Naar verwachting vindt de overdracht, onder voorbehoud van bestuurlijke goedkeuring, plaats per 1 januari 2021.

Strand
Dit was het tweede volledige jaar waarin gemeente Schagen verantwoordelijk was voor het beheer  van alle strandopgangen en aangrenzende wegen. Dit nadat wij die in 2017 van het Hoogheemraadschap Noorderkwartier overgedragen hebben gekregen. Deze areaaluitbreiding heeft voor meer beheer- en onderhoudswerk gezorgd. Ook vergunningverlening en handhaving behoren nu tot de taken van de gemeente. In 2019 zijn enkele strandopgangen voorzien van slagbomen (te openen met toegangspassen) en 24/7 bewakings- en conciërgedienst.

Door de Raad van State is bij besluit van 11 september 2019 het bestemmingsplan Kustzone Petten vernietigd. Daarmee is verdere vertraging in de aanleg van de nieuwe strandhuisjes en strandpaviljoen in Petten aan de orde. Inmiddels vindt overleg plaats met het stedenbouwkundig bureau (Arcadis) om te komen tot reparatie van het bestemmingsplan. Daarnaast worden afspraken ingepland met de stakeholders in het gebied voor wat betreft de strandbebouwing (de ondernemers, Hoogheemraadschap en Rijkswaterstaat) om hun over de vervolgstappen te informeren.

Havens
Binnen de gemeente Schagen hebben we de beschikking over twee havens, namelijk een industriehaven en een recreatiehaven.

De industriehaven is een kleinschalige gemengde binnenhaven. Hier bestaat de haven-gerelateerde kernactiviteit uit grondstoffenoverslag door binnenvaartschepen. De periodieke baggerwerkzaamheden van de industriehaven zijn in ons baggerprogramma opgenomen. Enkele jaren geleden is de kademuur aan de kant van de firma Spaansen nog vervangen. Op korte termijn zijn financiële risico's hiermee weggenomen. De huidige kwaliteit van deze industriehaven is conform ons beleidsuitgangspunt sober en doelmatig. De bestaande infrastructuur en de toegestane milieucategorie 5 bieden kansen om verder te specialiseren in de overslag van goederen met een hoge milieucategorie, bijvoorbeeld asfalt of grondstoffen voor de agrisector.

De recreatiehaven Schagen is in eigendom van de gemeente en wordt beheerd door de Stichting recreatiehaven. De stichting verzorgt de gehele exploitatie van de haven (verhuur en administratie vaste ligplaatsen en passantenplaatsen, aanstelling havenmeesters, netjes op orde houden haven, promotie etc. De stichting stelt jaarlijks een jaarverslag op. De recreatiehaven is de laatste jaren aanzienlijk opgeknapt (oude boten zijn door handhaving verwijderd) en is er geïnvesteerd in het onderhoud en het uiterlijk van de recreatiehaven. Er is sprake van een kwalitatief hoog onderhoudsniveau. Hierdoor is het een visitekaartje voor de gemeente Schagen en heeft het een grote aantrekkingskracht op toerisme.

Gebouwen

In 2019 is de meerjaren onderhoudsplanning (mjop) voor 2019 - 2029 geactualiseerd.  We bepalen aan de hand van  eigen onderzoek, of gebruikerssignalen, of er geschoven moet worden in gepland onderhoud bij gebouwen. Grotere onderhoudswerken worden zo nauwkeurig mogelijk-  in de tijd gezet. Wij onderhouden gebouwen op het niveau van conditie 3: (‘redelijke conditie, plaatselijk lichte veroudering, functievervulling van bouw- en installatie delen niet in gevaar’). Actualiseren houdt ook in dat nieuwe inzichten worden verwerkt in het mjop.

Het college gaf in 2018 aan dat de ambitie op het punt van verduurzaming eigen vastgoed aanzienlijk hoger ligt. Het gemeentebestuur besloot om alle maatregelen te treffen met een terugverdientijd van 15 jaar of minder. We hebben een start gemaakt in 2019 met onder andere de plaatsing van zonnepanelen en het vervangen van beglazing. In het 2e kwartaal van 2020 gaan we nog ruim 500 zonnepanelen plaatsen op gemeentelijke daken.

Onder regie van de gemeente is in 2019 het nieuwe gebouw van de wijkvereniging Groeneweg aan de Iepenlaan gerealiseerd. Vervolgens heeft de gemeente de voormalige bibliotheek aan het Regioplein gesloopt, om plaats te maken voor een woningbouwproject van Wooncompagnie.
In juni 2019 is, na een in- en externe modernisering, het gebouw ‘de Bijenkorf’ in Oudesluis feestelijk in gebruik genomen.

In de zomer van 2019 zijn de raadzaal en foyer van het gemeentehuis verbouwd. In september is dit project opgeleverd. Sindsdien maakt de gemeentelijke organisatie dankbaar gebruik van de multifunctionaliteit van deze ruimten.

Toegevoegd aan het gemeentelijke gebouwenbezit in 2019 zijn: gebouw De Blokhut aan De Loet en enkele bedrijfsgebouwen aan de Halerweg in Schagen. Verkocht in 2019 zijn de boerderij aan de Molenweg in Schagen en de woningen Schoolstraat 16 Schagerbrug en Zeeweg 39 in Callantsoog. Het kerkje in Petten staat nog te koop.